Tadeusz Kantor (1915-1990), to jedna z najważniejszych postaci życia artystycznego w Polsce; twórca awangardowy, malarz, scenograf, reżyser, pisarz, teoretyk sztuki, wykładowca krakowskiej ASP, a także aktor własnych przedstawień; w latach 1942-1944 kierował konspiracyjnym Teatrem Niezależnym, od 1955 teatrem Cricot 2, w którym wystawił adaptacje dramatów Stanisława Ignacego Witkiewicza, następnie własne przedstawienia, m.in. “Umarła klasa”, “Niech sczezną artyści”, “Nigdy tu już nie powrócę”.
Inspiracją dla twórczości malarskiej Kantora były najnowsze trendy sztuki światowej, z którymi spotkał się podczas podróży zagranicznych. Tworzył obrazy w nurcie informel, dadaizmu i sztuki konceptualnej. Całkowicie zrezygnował z obrazowania rzeczywistości, realizując m.in. swoją autorską ideę ambalaży. W swoich kompozycjach podnosił rolę surrealizmu, w szczególności związanego z nim przypadku, spontanicznego, wręcz spazmatycznego ruchu. Dzieło powstawało poprzez rozlewanie zabarwionych płynów po rozłożonym na ziemi płótnie, wyciskaniu farb z tuby, wcieranie lub rozchlapywanie sznurkiem pigmentów na obrazie. Niektóre z tytułów Kantora wyrażają procesy dominujące w jego niefiguratywnym malarstwie, np. “Tadana”, “Rach-ciach-ciach”, “Amarapura”.
Jednym z obrazów abstrakcyjnych Tadeusza Kantora jest “Kompozycja” z 1960 roku, wykonana olejem na płótnie. Składa się z rozmaitych plam barwnych, o różnych wymiarach. W lewym dolnym rogu znajdują się dwie, nachodzące na siebie grube linie, czarna oraz błękitno-szara z domieszką brązu. Dalsza część kompozycji zajmuje w większości prawą część obrazu, a także jego centrum. Dominują kolory czerni, szarości, złota, odcieni beżu, bieli, a momentami wydobywającej się po lewej stronie czerwieni. Największa plama barwna w kolorze czerni przypomina gwiazdę lub inny obiekt o kilku rozłożonych ramionach. Pod nią znajdują się mniejsze, nieregularne, nachodzące na siebie kształty w rozmaitych ułożeniach. Miejscami dostrzec można grubo nałożoną farbę, która tworzy dodatkową warstwę o chropowatej fakturze. Tło obrazu jest natomiast gładkie i brązowe, kontrastuje z plamami barwnymi. Wykonanie dzieła, to jeden z wielu przykładów tworzenia kompozycji dzięki rozlanemu płynowi, specyficznemu nakładaniu farb oraz pigmentów. W starciu ze sztucznym światłem obraz niemalże lśni. Dzieło abstrakcyjne należy odbierać jako wyraz osobistych odczuć artysty i doszukiwać się w nim sensów psychologicznych. Idąc tym tropem trzeba zauważyć, że w przypadku “Kompozycji” widoczny jest pewien chaos, który może wskazywać na sprzeczne uczucia malarza również w jego palecie barw. Abstrakcję Kantora cechuje wyraźna dynamika, wprowadzająca mieszane odczucia.
Być może koncepcją do powstania dzieła był zamiar przedstawienia przez artystę narastającego niepokoju, jego własnych zmagań, czy doświadczeń. Wykorzystując uniwersalny język barw, kształtów i rozmiarów, nie przekazuje treści konkretnej, ale wzmacnia emocje odbiorcy, odwołując się do jego artystycznej i wewnętrznej wrażliwości.